Over whisky
Whiskyvaten: de invloed van hout op de smaak
Een groot deel van de smaak van whisky ontstaat tijdens jarenlange rijping in vaten van eikenhout. Zelfs 65% van de smaak is afkomstig van het hout. De vaten, of barrels, spelen dus een belangrijke rol bij het maken van whisky. Je kunt zelfs proeven in welk vat een whisky heeft gerijpt. Hoe? Dat lees je hieronder.
WAAROM ZIJN DE MEESTE WHISKYVATEN VAN EIKENHOUT?
Dat heeft praktische redenen. Vroeger werd bijna alles in vaten verscheept. Op een deinend schip had je vaten nodig die wel tegen een stootje en extreme weersomstandigheden konden. Eikenhout was hiervoor het meest geschikt. Het hout is taai, heeft een dichte structuur en is eenvoudig om mee te werken. Het is stevig genoeg om lekken te voorkomen, maar tegelijkertijd ook poreus genoeg om de whisky te laten ademen.
Eigenlijk is zo per toeval ontdekt dat het rijpingsproces in vaten een zeer goed effect had op de smaak van de whisky. Nadat de whisky een lange zeereis had overleeft, smaakte deze namelijk beter. Meer weten over het rijpingsproces? Lees dat het artikel ‘Hoe wordt whisky gemaakt?’ dat onderaan deze pagina staat.
De meeste vaten worden nog steeds van eikenhout gemaakt. De vaten voor Schotse whisky moeten zelfs van eikenhout zijn. Dat is bij de wet vastgelegd. In ons artikel over Schotse whisky kun je meer lezen over deze whiskysoort. Het eikenhout zorgt namelijk ervoor dat de whisky zijn authentieke smaak krijgt. Daar lees je hieronder meer over.
HOE HEEFT HET WHISKYVAT INVLOED OP DE SMAAK?
Velen kenmerkende smaken van whisky ontstaan door het houten vat waarin de whisky rijpt. Dat is een gecompliceerd spel tussen drie spelers:
- de aroma’s in de drank
- de smaakstoffen in het hout
- de langzame werking van zuurstof (oxidatie) die door het poreuze hout bij de drank komt.
Hoe de verschillende smaken van whisky precies ontstaan door al die jaren in het vat is nog steeds onbekend. Zelfs wetenschappers zijn er nog niet uit.
Een voorbeeld: de toegevoegde aroma’s, zoals mout, alcohol, turf, fruit en bloemen, mengen met de smaakstoffen in het hout. Het hout kan bijvoorbeeld smaken bevatten van vanille, honing, noten, specerijen of gember. Al deze smaken worden ook nog eens beïnvloed door de zuurstof die langzaam bij de whisky komt. Je begrijpt dat iedere whisky op deze manier een net iets ander smakenpalet krijgt. Dit is een gecompliceerd process die iedere whisky uniek maakt.
TWEEDEHANDS VATEN: DAT PROEF JE!
Whiskyvaten worden vaak meerdere keren gebruikt. Dit hergebruik heeft richtlijnen. Schotse vaten van eikenhout mogen bijvoorbeeld wél al eerder zijn gebruikt. Vaten van bourbon whisky daarentegen niet. Bourbon whisky moet in een nieuw vat dat van de binnenkant ‘charred’ is, oftewel gebrand. Hier komt onder andere de rokerige smaak van bourbon vandaan. Hier kun je meer lezen over Bourbon.
Je kunt je voorstellen dat het hergebruik van een geblakerd bourbon-vat voor Schotse whisky van invloed is op de smaak. Ook sherryvaten uit Spanje of oude portvaten uit Portugal worden vaak hergebruikt. De drank krijgt zo ook nog wat smaaktonen van sherry of port mee.
WELKE SOORTEN EIK KAN IK PROEVEN IN MIJN WHISKY?
Er zijn 3 soorten eiken die het meest worden gebruikt in distilleerderijen over de hele wereld. Hier vind je een overzicht van de soorten en hun invloed op de whisky.
Europees eiken (Quercus robur):
Vaten van Europees eiken worden vaak hergebruikt. De smaaktonen van Europese eiken hebben dan ook alles te maken met de vorige inhoud. Smaakprofiel: sherry, gedroogd vrucht, sultana’s, rozijnen, sukade, specerijen, kaneel, nootmuskaat, hout, karamel, sinaasappel.
Amerikaans eiken (Quercus alba):
Bijna 90% van de whisky wordt gerijpt in Amerikaanse eikenhouten vaten. Ook wel American White Oak genoemd. Smaakprofiel: vanille, honing, noten, kokosnoot, amandelen, hazelnoten, butterscotch, fudge, specerijen, gember.
Japanse Eiken (Quercus mongolica):
Deze Japanse houtsoort wordt mizunara genoemd en zorgt voor unieke smaaktonen. Helaas is het hout ook zacht is en zeer poreus. Daarom worden de meeste Japanse whisky’s eerst gerijpt in andere vaten en alleen voor de laatste fase overgebracht in de mizunaravaten. Smaakprofiel: vanille, honing, bloemen, bloesem, vers fruit, peren, appels, kruiden, nootmuskaat, kruidnagel, hout.
DORST GEKREGEN?
Ben je benieuwd of je kunt proeven in wat voor een vat jouw whisky heeft gerijpt? Was het een sherryvat? Japanse eiken of toch American White Oak? Wij hebben meer dan +700 whisky's in ons assortiment.
Ben je er toch nog niet helemaal uit en heb je wat meer info nodig om te kunnen kiezen? Lees dan gewoon nog wat meer over de verschillende whisky smaken en hoe je moet whisky proeven. Zo kom je erachter wat jij lekker vindt.
