Ontdek wijnlanden
Zuid-Afrika
De eerste druivenstokken in Zuid-Afrika werden aangeplant door de Nederlanders. Inmiddels zijn de Zuid-Afrikaanse wijnen over de hele wereld in trek. Denk maar eens aan een heerlijk Stellenbosch wijn of een wijn uit Constantia. We vertellen je graag meer over dit prachtige wijnland, haar wijngeschiedenis en de belangrijkste druiven en wijnstreken.
Wijnland Zuid-Afrika in het kort
Zuid-Afrika is vooralsnog het enige Afrikaanse land dat internationaal op de wijnkaart staat en het is dan ook zeker geen kleine speler op de wijnmarkt! Hieronder vind je de belangrijkste feiten over wijnland Zuid-Afrika:
- Heeft meer dan 100.000 hectare aan wijngaarden
- De wijngaarden bevinden zich vooral in de Westkaap vanwege het gunstige (Mediterraanse) klimaat
- Zuid-Afrika produceert meer dan 10 miljoen hectoliter wijn per jaar
- De belangrijkste druiven zijn de chenin Blanc (ook wel ‘steen’ genoemd), chardonnay, sauvignon blanc, colombard, cabernet sauvignon, Syrah (Shiraz), pinotage, merlot en cinsaut
- De belangrijkste wijnstreken zijn Constantia Robertson en Stellenbosch. Zo vind je in vrijwel elke slijterij een Stellenbosch wijn.
Een korte geschiedenis van de Zuid-Afrikaanse wijnbouw
Ondanks dat Zuid-Afrika als een land uit de Nieuwe Wijnwereld wordt beschouwd, gaat de geschiedenis van Zuid-Afrikaanse wijn al terug tot de 17e eeuw. Het waren de Nederlanders (ja je leest het goed) die de basis voor de Zuid-Afrikaanse wijnbouw aanlegden. In 1652 werd rond Kaap de Goede Hoop een verversingspost voor de VOC aangelegd en in 1659 volgden de eerste wijngaarden (ook bij Kaap de Goede Hoop).
Een VOC mentaliteit maar een slechte kwaliteit
De eerste wijn uit 1659 was niet bepaald van goede kwaliteit omdat de Nederlanders niet genoeg wijnkennis hadden. Gouverneur Simon van der Stel probeerde in 1669 een positieve impuls aan de wijnbouw te geven. De kwaliteit van de Zuid-Afrikaanse wijn werd iets beter, maar de wijnbouw zou pas echt tot bloei komen toen de Franse Hugenoten hun voet op de Zuid-Afrikaanse grond zetten.
Opkomst van de wijnbouw in Stellenbosch door de komst van Hugenoten
In 1688 vertrokken de eerste Hugenoten naar Franschhoek (vlakbij Stellenbosch). De Hugenoten waren Franse protestanten (gelovigen) die vanwege geloofskwesties naar Holland waren gevlucht. De wijnboeren onder hen werden door de VOC naar Zuid-Afrika gestuurd om de kwaliteit van de wijn verbeteren. De verfijnde, Franse methoden werden nu ook toegepast op de Zuid-Afrikaanse wijnen en dat gaf een boost aan de wijnbouw.
Boycot tijdens de apartheid
Alhoewel de Zuid-Afrikaanse wijnen langzaam internationale erkenning kregen, daalde de export naar Nederland vanaf 1948. De oorzaak was de apartheid die van 1948-1990 in Zuid-Afrika heerste. Zuid-Afrikaanse wijnen werden tijdens deze periode in Nederland geboycot en waren dan ook nauwelijks verkrijgbaar. Met de vrijlating van Nelson Mandela en de afschaffing van de apartheid in de jaren 90 werd deze boycot opgeheven. De export kreeg vanaf 1990 een enorme stimulans en motiveerde de wijnboeren om goede kwaliteitswijnen te gaan produceren. Inmiddels zijn Zuid-Afrikaanse wijnen wereldwijd beroemd en geliefd!
Nederland staat niet bekend als wijnland; toch waren het de Nederlanders die de basis van de Zuid-Afrikaanse wijn legden.
DRUIVENRASSEN
Dat de Franse Hugenoten hun stempel op de Zuid-Afrikaanse wijnbouw hebben gezet mag duidelijk zijn; veruit het grootste deel van de druivenrassen in Zuid-Afrika is van Franse oorsprong. Dit zijn de grootste witte en blauwe druivenrassen:
Witte druiven
55% van de aangeplante druiven in Zuid-Afrika is wit. Van alle witte druiven is ‘de steen’ (de Zuid-Afrikaanse naam voor de Chenin Blanc) veruit het belangrijkste ras. Steen beslaat zo’n 18% van de totale aanplant. Daarna volgen de colombard, chardonnay en de sauvignon blanc.
Blauwe druiven
Van de blauwe druivenrassen is de cabernet sauvignon de belangrijkste; ongeveer 14% van de aangeplante druiven bestaat uit deze druif. Daarna volgen syrah (shiraz), pinotage, merlot en cinsault. De pinotage is een echt Zuid-Afrikaans druivenras. Deze druif is ontstaan uit een kruising van de pinot noir en de cinsaut, die ook wel hermitage wordt genoemd.
WIJNSTREKEN
Net als in andere wijnlanden zijn er verschillende wijnstreken te vinden in Zuid-Afrika. Drie van de bekendste wijnstreken zijn:
1. WIJN UIT CONSTANTIA
Constantia is een van de oudste wijnstreken van Zuid-Afrika. De streek staat vooral bekend om zijn wijnhuis Groot Constantia dat al door de Nederlander van der Stel werd opgericht in 1684 (ja, dat is de gouverneur die als een van de wijn pioniers in Zuid-Afrika wordt gezien). Momenteel bevat deze wijnstreek zo’n 750 hectare aan wijngaarden. De belangrijkste druiven uit de Constantia regio zijn:
- muscat
- chenin blanc
- syrah (shiraz)
- merlot
- cabernet sauvignon
- malbec
- pinotage
- cabernet franc
Fun fact: Napoleon bewees al dat de wijnen van wijnhuis Groot Constantia lekker waren. Hij liet deze wijnen namelijk verschepen toen hij vastzat op Sint-Helena.
Wijnhuis Groot Constantia bleef lang een onontdekte parel. Een van de eerste fans? Napoleon Bonaparte!
2. WIJN UIT ROBERTSON
De Schotse dominee Dr. William Robertson stichtte in 1853 in Zuid-Afrika dit dorp dat hij naar zichzelf vernoemde. Alhoewel dit dorp al meer dan 150 jaar oud is, begon de wijnbouw in Robertson pas na de Eerste Wereldoorlog van de grond te komen. Inmiddels komt zo’n 14% van alle Afrikaanse wijnen uit deze regio. De belangrijkste druiven uit Robertson zijn:
- Cabernet sauvignon
- Chardonnay
- Chenin Blanc
- Colombard
- Shiraz
Fun fact: overal in het Robertson district kun je gratis wijnproeven!
3. WIJN UIT STELLENBOSCH
Veel mensen die aan Zuid-Afrikaanse wijn denken, denken direct aan wijn uit Stellenbosch. De gebieden rondom de plaats Stellenbosch wordt dan ook gezien als het centrum van de Zuid-Afrikaanse wijnbouw. In deze regio is ook sinds 1917 het prestigieuze Institute of Wine Biotechnology gevestigd. Hier komen mensen over de hele wereld naar toe om opgeleid te worden tot wijnspecialisten. Stellenbosch is verder vooral beroemd om haar rode wijn. De belangrijkste druivenrassen zijn:
- Cabernet sauvignon
- Chenin Blanc
- Merlot
- Sauvignon blanc
- Shiraz
De merlot wordt daarbij steeds belangrijker als mono-cépage druif; dit betekent dat de wijn uit het sap van maar één druif bestaat (in dit geval de merlot druif).
Fun fact: de naam Stellenbosch stamt af van de naam van de gouverneur van der Stel die nog steeds als een van de grootste wijn pioniers van Zuid-Afrika wordt gezien.
Classificatie op wijnetiketten
In Zuid-Afrika zijn de etiketten vaak in het Engels en soms in het Zuid-Afrikaans geschreven. Men hanteert er het zogenaamde Wine of Origin-systeem. Er zijn verschillende kwaliteitsklassen:
- Wine of Origin of Wyn van Oorsprong: een kwaliteitswijn die aan allerlei eisen moet voldoen op het gebied van druivenras(sen), alcoholpercentage en herkomst. Voorbeelden zijn Wine of Origin Stellenbosch en Wyn van Oorsprong Kusstreek. Dit is de hoogste kwaliteitsklasse voor Zuid-Afrikaanse wijnen
- Estate-wijnen: wijnen afkomstig van bepaalde wijnhuizen, waarvan de naam op het etiket moet worden vermeld. Naast het klimaat is de bodemgesteldheid zeer bepalend voor het karakter en de unieke eigenschappen van de wijn
De kwaliteitswijnen worden voorzien van een zegel met identificatienummer en de termen certified en gecertificeerd.
Herkomstbenamingen
De herkomstbenamingen zijn als volgt van klein naar groot ingedeeld:
- Estates: het kleinste begrensde gebied met herkomstbenaming is een estate. In principe is dit een wijngoed ( = een wijnhuis). Wijnen die het estate op het etiket hebben staan zijn in ieder geval daar gemaakt van druiven die op het estate zelf verbouwd zijn en gerijpt zijn in de eigen kelders
- Wards: dit zijn kleine landbouwgebieden waar meestal een aantal boerderijen actief is. Ze kunnen onderdeel van een district zijn, maar dat hoeft niet. Voorbeelden zijn Franschhoek en Constantia
- Districts: grotere gebieden met herkomstbenaming zijn de districts (de districten). Voorbeelden zijn Paarl en Stellenbosch
- Regions: het vierde gebied met herkomstbenaming is de region of regio. Dit zijn Coastal Region, Klein Karoo, Breede River Valley en Olifants River
- Geographical unit: er zijn twee geografische eenheden. De ene is Northern Cape en de andere is de Western Cape. Veruit de meeste wijnen komen uit deze tweede geografische eenheden. Ook deze laatste herkomstbenaming staat vaak op het etiket
In Zuid-Afrika wordt ook wel gezegd: 'Slechte wyn komt nie voorbij nie voorbij nie'
Reis de wijnwereld rond!
Nu weet je alles over de wijnbouw in Zuid-Afrika, maar natuurlijk zijn er nog heel veel wijnlanden om te ontdekken! Wat dacht je bijvoorbeeld van Australië, China of Oostenrijk? Allemaal prachtige wijnlanden met een unieke geschiedenis! Of wat dacht je van verhalen over verschillende wijnhuizen? We wensen je veel plezier op ontdekkingstocht!
